Meer weten? Een vrijblijvende afspraak maken? We nemen zo snel mogelijk contact met u op

    Uw eigen regelingen: de samenhang der dingen

    25 april 2013
    Als notaris en (agrarisch) estate planner ben ik bij veel agrarische families betrokken. De ene keer gaat het om een overdracht van percelen cultuurgrond, de andere keer gaat het om de complete overdracht van het bedrijf naar de volgende generatie, en ook wel de vererving daarvan. De wijze waarop zo’n overdracht tot stand komt, hangt samen met de eigen regelingen van zowel de overdragers als de verkrijgers. Aan de ene kant is daar vaak een maatschaps- of firmacontract, waarin de nodige clausules zijn opgenomen. Aan de andere kant is er rekening te houden met het bestaan van huwelijkse voorwaarden of juist het ontbreken daarvan (de gemeenschap van goederen). Bij vererving speelt de inhoud van het testament een cruciale rol. In deze situaties wordt uiteraard gekeken naar de samenhang der dingen.

    Huwelijkse voorwaarden

    Bij het bekijken van de stukken loop ik vaak aan tegen (sterk) verouderde huwelijkse voorwaarden, waarin soms verrekenbedingen zijn opgenomen die niet worden nageleefd. Deze huwelijkse voorwaarden zijn meestal gebaseerd op wetgeving uit de vorige eeuw en kunnen bij ongewijzigde handhaving bij scheiding of overlijden voor (fiscaal) nare situaties zorgen. Soms zitten ze zelfs bij de overdracht van het bedrijf aan de volgende generatie in de weg of staan ze haaks op wat in het maatschaps- of firmacontract is vastgelegd.

    Door de in de loop der jaren gewijzigde wetgeving is het relatief eenvoudig geworden om verouderde huwelijkse voorwaarden bij de tijd te maken. Ze kunnen van een mogelijke valkuil worden omgezet in een “verdienmodel”, mits er op tijd is ingegrepen uiteraard.

    Testament

    Eenzelfde verhaal is op te hangen over de testamenten van de agrarisch ondernemers. Vaak is in het maatschapscontract wel het nodige afgesproken met de opvolgende zoon of dochter.

    Maar als er sprake is van een voortijdig overlijden, kan een verouderd testament daarbij danig in de weg zitten. Ook aan de kant van het overlijden zal naar de samenhang der dingen moeten worden gekeken. Voor elke ondernemer wordt – op maat – een ondernemerstestament gemaakt, toegespitst op zijn of haar bedrijf, rekening houdend met het maatschaps- of firmacontract, (het ontbreken van) huwelijkse voorwaarden, de financiële mogelijkheden, de fiscale bedrijfsopvolgingsfaciliteiten van de Successiewet en de overige familieleden. Juist in een testament kan worden vastgelegd wie bij overlijden als executeur de boel gaat regelen en zorgt dat alles in goede banen wordt geleid. Dus niet alleen wat de huwelijkse voorwaarden betreft, maar ook wat het testament betreft, is er bij juiste advisering en het goed kijken naar de samenhang der dingen een wereld te winnen, en dat niet alleen fiscaal.

    Levenstestament

    Dan is er nog de situatie dat de agrarisch ondernemer (tijdelijk) geestelijk uitgeschakeld is. Denk aan een plotselinge beroerte, een ernstig ongeluk of een slopende ziekte of ander serieus ongemak. Voor het geval iets dergelijks aan de orde is bestaat de mogelijkheid zelf in een notariële volmacht of levenstestament vast te leggen wie in zo’n geval het bedrijf (tijdelijk) gaat runnen, wie de beslissingsbevoegdheid krijgt dus. Ook kunnen daarbij instructies worden gegeven, naast praktische zaken zoals bankcodes en dergelijke. De mogelijkheid bestaat dus om in dergelijke situaties de regie in eigen handen te houden, en ook als men het (tijdelijk) niet meer zelf kan zeggen te kunnen blijven bepalen hoe de zaken moeten gaan. Zo’n (zakelijk) door de ondernemer zelf aangewezen gemachtigde kan natuurlijk het best uit de voeten als de overige regelingen, in samenhang bezien, ook op orde zijn. Daar hoef ik u denk ik nu niet meer van te overtuigen.

    Peter Prummel
    notaris en (agrarisch) estate planner (al meer dan tien jaar lid van de vereniging van Estate Planners in het Notariaat EPN).